آکوستیک روان‌شناختی چیست؟

دانش آکوستیک به این موضوع می پردازد که صدا چگونه تولید می‌شود و چگونه در محیط انتشار می‌یابد. دانش آکوستیک روان‌شناختی با این پرسش‌ها سر و کار دارد که ابتدا، ما صدا را چگونه حس می‌کنیم (sensation) و سپس چگونه آن را دریافت و درک می‌کنیم (perception) و چگونه این درک، به فهم صدا (understanding) می‌انجامد. آکوستیک روان‌شناختی در تلاش برای توضیح فرایندهای شناختی (cognitive) درک و فهم صدا است. ابتدا در ریز‌مقیاس (microscale) با مباحث فیزیک روان‌شناختی (pyschophysics) آغاز می‌شود. سوال‌هایی همچون «گوش ما چه فرکانس‌هایی را با چه حساسیتی می شنود؟» و یا «پاسخ فرکانسی گوش چیست؟» به این مرحله تعلق دارند.

در قدم بعد، این پرسش مطرح می شود که ما صداهای پیچیده‌تر مانند صداهای موسیقایی را چگونه درک می‌کنیم؟

در قدم بعد و در مقیاس بزرگ (macroscale) پرسش از این است که محیط صوتی ما چگونه است؟ استانداردهای محیطی صدا چه هستند؟ چه محیط صوتی‌‌ای برای ما مطبوع است؟

از اینجا تلاش می‌کنیم نگاهی جامع‌تر داشته باشیم و به بررسی تاریخی اجتماعی محیط صوتی‌مان بپردازیم. در اینجا مفهوم صداگاه (soundscape) مطرح می‌شود، این که صداهای پیرامون‌مان آن‌گونه که از منبع تولید شده و در محیط انتشار پیدا کرده اند و به گوش ما رسیده اند، چه هستند؟ چه ویژگی و شخصیتی دارند؟ چه تاریخ و ویژگی‌های روان‌شناختی اجتماعی‌ای دارند؟

واژه‌ی soundscape در سال ۱۹۶۹ توسط مایکل سات‌ورت ابداع شد، و بعداً توسط مورای شفر ترویج داده شد. این واژه در فرانسه به paysage sonore  ترجمه شد که به معنی منظر صوتی است. اما خودِ شفر این ترجمه را نمی‌پسندید. به عقیده‌ی او، با پیدایش چاپ و طراحی پرسپکتیو در دوران نوزایی، اروپا دچار استبداد بصری شد و این باعث به حاشیه رفتن حس شنوایی شده است. در زبان فارسی نیز ترجمه‌ی منظر صوتی زیاد بهکار رفته است. ولی ما ترجمه صداگاه را پیشنهاد می دهیم.

شرح دوره:

در این کارگاه دو روزه (شش ساعت نظری، چهار ساعت کارگاهی – میدانی ) تلاش می کنیم به این پرسش ها پاسخ دهیم و مفاهیم پایه دانش آکوستیک روان شناختی را مروری اجمالی کنیم.

:سرفصل ها

تراز شدت صوت
ساختار گوش و شنوایی سنجی
منحنی های تراز بلندی یکسان
باند فرکانس آستانه ای
زنش، هارمونیک های شنیداری و ویژگی های غیر خطی گوش
آسیب های شنوایی
آکوستیک زیست محیطی و استاندارها
محیط زیست صوتی و مشخصه های آن
صداگاه
جغرافیای روانشناختی
مقدمه ای بر طراحی صوتی محیطی

:منابع

فصل یازده و سیزده، مبانی آکوستیک، ویرایش چهارم، نویسنده: کینزلر- فرای ، ترجمه : مهدیقلی – پورمحمد انتشارت دانشگاه صنعتی شریف

  وداد فامورزاده دانشآموخته‌ی مهندسی ارتعاشات در دانشگاه صنعتی شریف، و دانش‌آموخته‌ی آکوستیک از دانشگاه مِن Maine  و مؤسسهی تحقیقات آکوستیک موسیقی Ircam در فرانسه است. او همچنین مدرس رشته‌ی فن‌‌‌آوری صدا در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد تهران مرکز است. او درباره‌ی صداگاه‌ها و سنت‌های موسیقایی ایران پژوهش می‌کند و گروه فرهنگی‌هنری صداگاه‌های تهران را به همراه سهند اطهری هدایت می‌کند. در دنیای شلوغ و پرهیاهوی شهرنشینی امروز، او تلاش می‌کند ما را به گوش دادن به جزئياتی دعوت کند که هر مکان را خاص می‌کند. او در چیدمان‌های صوتی اش تلاش می‌کند یک تجربه‌ی ادراکی فراگیر از صدا را به دست دهد و مفاهیم سنتی موسیقی و فضای صوتی را به چالش بکشد.